Svetske vesti su u septembru 1996. godine izgledale ovako: vojne snage Sjedinjenih Američkih Država su se suprotstavile vazdušnim snagama Iraka, Bill Clinton je najavio Madeleine Albright kao prvog potencijalnog ženskog sekretara Bele Kuće, serija ER, glumac Dennis Franz i glumica Kathy Baker su osvojili Emmy nagrade u svojim kategorijama, Smashing Pumpkins i Alanis Morrisett su dominirali na MTV Video Awards, a u noći između 7. i 8. septembra, pucano je na jednog od najglasnijih učesnika bifa između istočne i zapadne obale, Tupaca Amarua Shakura, koji je nakon petodnevne kome, preminuo u bolnici u Las Vegasu.
Nazvan prema vođi peruanske revolucije iz 18. veka, Tupac je život i delo posvetio socijalnim borbama afro-amerikanaca u okrutnom eko-sistemu kakve su ulice Los Aneđelesa bile devedesetih, kao i uobličenju muškosti i osnovama mačizma u pop kulturi. Zato je Tupacovo nasleđe pomalo paradoksalno: pored konstantnih manifesta o suzbijanju represije, Tupac je svakom nadahnutom i pretpostavlja se, mačo nastrojenom reperu devedesetih, učinio percepciju muškosti i kompletnu ideju o sebi elastičnom, ubacivanjem punog raspona emocija u stvaralaštvo. Tupac nam jeste dao Hail Mary, ali je na kraju dana ipak bio sin svoje majke kojeg ljubav lako kupuje, sa željom da negde pripada i bude od značaja ovom svetu. Unutrašnji, kao i konflikti koje je imao sa spoljašnjim svetom, nameću utisak da je “Makaveli” konstantno bio sam protiv svih, da njegove lične borbe na neki način personifikuju borbe bilo kog drugog i da tako snažan, ulijva veru da će preživeti drive by pucnjavu nakon boks meča Mikea Tysona i Brucea Seldona. Tupac je grubu spoljašnjost i toplu unutrašnjost učinio najnormalnijom stvari u umetničkom profilu repera, bez da to izazove očajno mačo batrganje.
Da je Tupac živ, danas bi imao 45 godina kao Jay Z, samoproklamovani ujak hip-hopa. Shawn Carter je znao da je samo jedan otac hip-hopa i da istom nije potreban nikakav očuh. Tako je Tupac postao Kurt Cobain, Janis Joplin, Buddy Holly, Jimi Hendrix hip-hopa – neustrašivi, mladi heroj žanra koji je prerano napustio svet.
Pored pet dana bolničkih reanimacija u septembru 1996. i pet posthumnih albuma između novembra 1997. i novembra 2006, Tupaca je pop kultura prizivala u život u više navrata: trećeg dana Coachelle iz 2012. godine, Shakur je u formi holograma podelio scenu kalifornijskog festivala sa Dr. Dreom i Snoop Doggom. Thug Life tetovaža na donjem delu stomaka i petominutno vraćanje na losanđeleski beton završilo se raspršivanjem holograma. Tupac je nakon toga nastavio da bude najcitiraniji reper svih vremena, a dokaz da je univerzalni idol je bila forma nove reanimacije: u junu 2014. je na Brodveju postavljen mjuzikl Holler If Ya Hear Me, zasnovan na Shakurovim večnim rep linijama.
Pored glavne uloge uličnog proroka, Tupac je nekada bio student Baltimorskog umetničkog koledža i predani fan Vilijama Šekspira. “He wrote some of the rawest stories, man. I mean, look at Romeo and Juliet. That’s some serious ghetto shit. You got this guy Romeo from the Bloods who falls for Juliet, a female from the Crips, and everybody in both gangs are against them … Real tragic stuff” – Shakurovo viđenje Šekspira ga je u intervjuu za Los Angeles Times iz 1995. pretvorilo u univerzalnog idola i heroja svake supkulture na koju možete naići u školskom dvorištu. Imao je jaku ličnost zakrpljenu s jedne strane narativom pesme Dear Mama i pričom sa Hail Mary s druge, a kao fan Šekspira i tragični heroj, bio je savršena tema brodvejskog blokbastera. Mjuzikl je samo praktična implikacija da je Tupac uspeo da iz svoje muzike iznedri filozofiju i poeziju. Dokaz Shakurove poetičnosti je da ga u predstavi tumači reper i slem pesnik Saul Williams, i sam pod velikim Tupacovim uticajem.
Svakog novog septembra od 1996. do danas, Tupacovo nasleđe raste. I sve je lakše uočljivo zašto. Mnogi rep izvođači se usuđuju da nazivaju rep poezijom, ali zaista mali broj njih zaslužuje takvu ocenu svog stvaralaštva. Mi normalci, povremeno proizvodimo omaže Tupac Shakuru radeći sklekove u belim majicama na bretele, dok konstantno menjamo mišljenja o omiljenim rep linijama Tupaca Shakura. Dvadeset godina nakon smrti sina Billyja Garlanda i Afeni Shakur, najboljeg prijatelja Snoop Dogga, Dr. Drea, Chuck D-a i Mike Tysona, bivšeg dečka Madonne, Fatih Evans i Jade Pinkett Smith, bivšeg muža Keishe Morris i suvozača Suge Knighta u kobnoj septembarskoj noći, ostalo je bezbroj brutalnih rep linija, rima i strofa koje bi mogle poslužiti kao transparenti na mitingu ili ubedljiv epitaf. Izdvojili smo 10 najboljih:
10) “I heard a rumor I died, murdered in cold blood dramatized/ Pictures of me in my final stages, you know mama cried/ But that was all fiction, some coward got the story twisted.”
Urbana legenda da su Arkan i Minimaks na Kipru, kod Tupaca znači da je pomenuti na Kubi i da čeka dovoljno bitan, blokbaster boks meč kako bi se pojavio. Argument koji bi šerlokovski spojio Tupaca i njegov dalji život je bila fascinacija italijanskim filozofom Nikolom Makijavelijem koji je istakao da je lažiranje sopstvene smrti najbolji trik za neprijatelja. Dok sve to ostaje u domenu besciljnih nagađanja, pesma Ain’t Hard to Find je krunski dokaz slušalaca da je Tupac predvideo svoju smrt, prethodno referenciranu samo kroz hvalospeve Nikolu Makijaveliju.
9) “All I need in this life of sin, is me and my girlfriend/ Down to ride to the bloody end, just me and my girlfriend.”
Površinu metafore o ljubavi prema pištolju je Tupac zagrebao na pesmi Me and My Girlfriend. Od 1995. i nastanka ove rime, metaforu su produžili NaS (I Gave You Power) kao i Beyonce i Jay Z na pesmi Bonnie and Clyde.
8) “I heard Brenda’s got a baby, but Brenda’s barely got a brain/ A damn shame, the girl can hardly spell her name”
Tupacov razlaz sa ouklendskim hip-hop kolektivom Digital Underground je ozvaničio njegovu solo karijeru i literarni protok svesti. Brenda’s Got a Baby predstavlja Tupacovu viziju stvarnosti koja ga okružuje, sastavljenu od tinejdž trudnoća i drugih preranih životnih prekretnica za koje je rezervisano zrelije doba. Verovatno najluđi podatak o Tupacovoj karijeri je da je tema njegovog prvog singla trudnoća nepismene dvanaestogodišnjakinje sa njenim rođakom, koja se završava porođajem u kupatilu i smeštanjem novorođenčeta u kontejner.
7) “Even though you was a crack fiend mama, you always was a Black queen mama.”
Tupac je najviše voleo svoju majku, Afeni Shakur. Za razliku od Kanye Westa koji je sa majkom delio neproblematičan i prirodan majka-sin odnos, Afeni Shakur, aktivistkinja i glasnogovornik partije afro-američkog nacionalizma Black Panthers, je na neki način uspela da se izbori sa svojim sinom. Afeni Shakur se do svoje smrti 2. maja ove godine bavila filantropijom i vodila Tupacovu fondaciju koja pomaže mladim, talentovanim i siromašnim umetnicima.
6) “Out on bail fresh, outta jail, California dreamin’/ Soon as I stepped on the scene, I’m hearin’ hoochies screamin”
Kada biste uzeli da gangsterski rep destilujete kao kakvu hemikaliju, videli biste da je njegov glavni sastojak Tupac Shakur. On je toliko uverljiv u svom portretu glavnog batice gangsta repa da svi ostali pored njega deluju kao da su se nakačili ili da su samo manje kul verzija njega. Poreklo ovakve tvrdnje dolazi iz spota iz California Love gde je Dr. Dre stajao iza Shakura u svojstvu rama za sliku Tupacove manije za repovanjem.
5) “I see no changes, all I see is racist faces/ Misplaced hate makes disgrace for races.”
Ovo je prvi stih koji naučite napamet kada prvi put iskusite rep muziku u petom razredu osnovne. I to će ostati obavezno iskustvo svakog deteta koje sa 12 godina postane đak petak.
4) “Grab your glocks when you see Tupac/ Call the cops when you see Tupac/ Who shot me, but you punks didn’t finish/ Now you’re ’bout to feel the wrath of a menace.”
Pesmu Hit ‘Em Up je najbolje slušati ukoliko joj prethodi, ili je prati pesma Warning Notorious BIG-a. Krivica je nakon pet metaka u Tupaca ispred Quad studija u Njujorku sugerisala ime Christophera Wallacea. Ono što je prouzrokovalo zaoštravanje bifa između Biggie-ja i Pac-a je najbolja bif pesma svih vremena Hit ‘Em Up.
3) “I’m not a killa, but don’t push me/ Revenge is like the sweetest joy next to gettin’ pussy.”
Tupac je album Don Killuminati snimio posle nakon pucnjave na njega i boravka u zatvoru. Hail Mary zvuči kao da doktorska dijagnoza kaže da ti je ostalo malo od života i onda pokušaš da sve što ti je na pameti staviš u jedan album, ili pesmu. Dobar reper uspe u tesnom praćenju koncepta, ali je Tupac otišao 100 metara dalje, jer gorak ukus vazduha smrtonosne situacije nikada nije nestao iz njegovih usta i čuo se još godinama.
2) “Fingertips on the hips as I dip, gotta get a tight grip, don’t slip/ Loose lips sink ships, it’s a trip/ I love the way she licks her lips, see me jockin’/ Put a little twist in her hips ’cause I’m watchin”
Tupac je slavio greh istim intenzitetom kojim se trudio da ostavi utisak sveca. Njegova seksistička oda lagodnom životu koja pleše na labavoj granici sa mizoginijom proširuje pojam ganjanja suknji oslobođenog od krivice. I Get Around je singl koji je bio tema mnogih murala ispisanih po tinejdžerskim sobama i soundtrack svakog basketa ispred zgrade.
1) “They say the blacker the berry, the sweeter the juice/ I say the darker the flesh, then the deeper the roots.”
Tupacovo pesništvo na delu se ogleda u jednoj od njegovih najinspirativnijih pesama (Keep Ya Head Up). Posvećena pokretu afro-amerikanki, Tupac je metaforom sa crnim bobicama postao više slikar nego pisac poezije. Ovaj stih je inspirisao legitimnog naslednika Tupaca, Kendrick Lamara, koji je na svom masterpisu To Pimp A Butterfly referencirao ovu Tupacovu rimu, u nazivu pesme The Blacker The Berry.
Autor: Andrija Savić
COMMENTS